Chỉ cần bạn nghe nói hàng xóm, những nơi bạn ghé qua, đồng nghiệp hay chung tòa nhà làm việc… có bệnh nhân “F0” hẳn bạn sẽ rụng rời tay chân vì chuẩn bị đi cách ly và đối mặt với nguy cơ nhiễm bệnh dịch viêm phổi nguy hiểm.

Điều đó cho thấy “F0” có một sức mạnh ghê gớm đến nhường nào.

Tuy nhiên, trong bài viết này tôi không nói về trường hợp những người nhiễm bệnh gọi là “F0” mà chỉ nói về những nhà đầu tư F0 trên thị trường chứng khoán. Đây là thế hệ nhà đầu tư mới trên thị trường chứng khoán và đã đóng góp không nhỏ cho sự khởi sắc của thị trường trong thời gian qua.

Trái ngược với sự bi quan về thị trường chứng khoán của nhiều người, trong đó có tôi khi dịch bệnh Covid -19 lan ra toàn cầu và ảnh hưởng nặng nề đến tất cả các nền kinh tế, một làn sóng đầu tư của nhà đầu tư mới đã tạo ra một cơn sóng mạnh mẽ trên thị trường chứng khoán, thị trường tiền kỹ thuật số và cả thị trường bất động sản.

Thật vậy, năm 2020 là một năm vô cùng khó khăn của hầu hết các nền kinh tế trên toàn cầu. Dịch bệnh Covid-19 đã lan rộng ra hầu hết quốc gia và đã làm nhiều ngành nghề kinh doanh bị tê liệt. GDP toàn cầu, sản lượng thương mại đều sụt giảm mạnh.

Theo lẽ thông thường, thị trường vốn nhạy cảm với biến động của kinh tế vĩ mô là thị trường chứng khoán sẽ bị tác động tiêu cực. Thực tế cho thấy chứng khoán toàn cầu cũng đã giảm rất mạnh, nhưng chỉ một thời gian ngắn sau lại khởi sắc trở lại và tăng trưởng mạnh mẽ.

Không nằm ngoài quy luật đó, thị trường chứng khoán Việt Nam cũng đã có một năm thăng hoa đây ấn tượng. Giá nhiều cổ phiếu đã phục hồi và tăng vượt xa mức giá trước khi xảy ra đại dịch. Đặc biệt, khối lượng và giá trị giao dịch tăng vọt so với những năm trước đó...

Thực vậy, số liệu thống kê cho thấy số tài khoản nhà đầu tư mới trong năm 2020 tăng lên rất mạnh và còn tăng đột biến vào những tháng đầu năm 2021. Chỉ riêng trong 5 tháng đầu năm nay, nhà đầu tư cá nhân đã mở 480.000 tài khoản và nâng tổng số lên 3,2 triệu tài khoản. Bình quân số tài khoản mở mới mỗi tháng trong 5 tháng đầu năm 2021 gấp 5 lần so với năm 2017 đến 2019 và gấp 3 lần so với năm 2020.

Các chỉ số khác trên thị trường chứng khoán cũng cho thấy điều này khi tỷ lệ giá trị giao dịch của các nhà đầu tư cá nhân trong nước cũng đã tăng vọt từ mức dưới 80% những năm trước đó lên gần 90% trong những tháng gần đây. Tỷ trong giá trị giao dịch của nhà đầu tư nước ngoài, khối tự doanh công ty chứng khoán và các nhà đầu tư tổ chức chỉ còn chiếm xấp xỉ 20%. Điều này cho thấy sức mạnh của các nhà đầu tư cá nhân trong nước đang chiếm tỷ lệ áp đảo.

Cùng với sự tăng lên mạnh mẽ của số lượng nhà đầu tư thì thanh khoán của thị trường cũng đã tăng vọt. Giá trị giao dịch trong những phiên đầu tháng 6 đã lên tới xấp xỉ 30.000 tỉ đồng, tăng gấp đôi so với những tháng đầu năm và tăng gấp 3 lần so với năm 2020. Điều này cho thấy có một dòng tiền rất lớn đang đổ vào thị trường chứng khoán trong đó chắc chắn một lượng không nhỏ là các nhà đầu tư F0.

Một người bạn của tôi là nhà đầu tư F0 đúng nghĩa. Anh vốn đang làm quản lý ở một phòng kỹ thuật cho công ty về điện với vốn kiến thức về thị trường chứng khoán bằng 0. Tuy nhiên, chứng kiến nhiều bạn bè của mình kiếm tiền từ thị trường chứng khoán khá dễ dàng anh cũng không thể đứng ngoài cuộc.

Dù không có nhiều kiến thức về chứng khoán nhưng người bạn của tôi vẫn kiếm lợi được 50% tài khoản của mình. Đợt sóng vừa qua phần lớn công ty chứng khoán đều đưa ra lời khuyên mua cổ phiếu ngân hàng, chứng khoán và sắt thép. Bí quyết thành công của anh là chỉ cần nghe theo lời môi giới của công ty chứng khoán anh mở tài khoản. Những cổ phiếu này đã tăng rất mạnh đã mang đến cho anh lợi nhuận rất lớn.

Kiếm được tiền trên thị trường chứng khoán nhưng cũng giống như nhiều nhà đầu tư F0 khác kiến thức về thị trường của anh chỉ mức biết mở app điện thoại hoặc đăng nhập máy tính để đặt lệnh mua bán. Những vấn đề cơ bản nhất của thị trường như nguyên tắc khớp lệnh, các loại lệnh khác nhau và sự khác nhau giữa các phiên giao dịch trên HSX và HNX anh cũng chưa nắm rõ. Ngoài ra, những vấn đề khác như việc chia cổ tức bằng cổ phiếu, cổ tức bằng tiền mặt ảnh hưởng đến giá cổ phiếu như thế nào đối với anh cũng hoàn toàn xa lạ.

Quan sát những diễn biến trên thị trường khiến tôi luôn đặt câu hỏi phải chăng dòng tiền từ các nhà đầu tư F0 đã làm diễn biến trên thị trường cũng khá “lạ”. Là người đầu tư trên thị trường chứng khoán từ năm 2006, đây là lần thứ 2 (lần 1 năm 2006-2007) tôi chứng kiến sự bùng nổ mạnh mẽ của thị trường. Chưa bao giờ quyền lực trong báo cáo phân tích các công ty chứng khoán lại lớn đến thế. Chỉ cần đưa ra lời khuyên mua bán cổ phiếu nào lập tức “ứng nghiệm” ngay.

Việc kiếm tiền dễ dàng và chưa từng nếm trải thất bại đã làm cho nhà đầu tư F0 dường như bỏ qua mọi cảnh báo của các chuyên gia về rủi ro thị trường, tình hình dịch bệnh đang lan tràn. Đặc biệt, mới đây nhiều công ty chứng khoán cũng siết lại việc cho vay ký quỹ bằng cách nâng lãi suất và giảm tỷ lệ cho vay ký quỹ ở nhiều cổ phiếu. Dù vậy, nhìn chung sức mạnh của các nhà đầu tư cá nhân vẫn không hề suy giảm.

Sức mạnh của F0 còn làm cho ban lãnh đạo của HSX bị chỉ trích nặng nề khi hệ thống giao dịch bị tắc nghẽn. Một hệ thống giao dịch ngay từ khi đưa vào vận hành đã khá lạc hậu những vẫn được sử dụng tới 20 năm và chỉ xử lý được chưa đến 1 triệu lệnh/ngày. Một hệ thống được triển khai thay thế không quá phức tạp nhưng có trị giá lên tới 600 tỉ đồng và triển khai gần 10 năm vẫn chưa có bước tiến triển nào. Có lẽ trước sức ép của dư luận và những bất cập trong hoạt động của HSX mới đây, Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc đã chỉ đạo Thanh tra Bộ Tài chính tiến hành thanh tra hành chính tại HSX.

Đại dịch đã thúc đẩy một thế hệ nhà đầu tư mới hình thành trong hơn 1 năm qua. Những nhà đầu tư này hưởng trái ngọt ngay từ đầu khi tham gia thị trường và tạo nên cho thị trường có một bước phát triển mạnh mẽ. Họ lao vào thị trường với một niềm say mê và niềm tin rất lớn.

Tuy nhiên, phần lớn những nhà đầu tư này chưa có những kiến thức đầy đủ về thị trường và chưa có những trải nghiệm về những giai đoạn thăng trầm thị trường. Chính điều này đã tạo nên những diễn biến lạ của thị trường trong thời gian qua. Phía trước thị trường chứng khoán không chỉ là màu hồng mà còn rất nhiều cạn bẫy.

Tuy nhiên, Việt Nam mới chỉ có khoảng 3 triệu nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán, tức chỉ chiếm khoảng 3% dân số. Đây là một tỷ lệ khá nhỏ so với nhiều quốc gia trên thế giới. Do vậy, tiềm năng tăng trưởng của thế hệ các nhà đầu tư tiếp theo vẫn còn rất lớn. Có thể chúng ta còn chứng kiến thị trường chứng khoán tiếp tục thăng hoa trong năm nay.